News Inside/ Bureau: 9th May 2023
2002ના ગોધરા રમખાણો દરમિયાન બિલ્કીસ બાનો પર સામૂહિક બળાત્કાર કરનાર અને તેના પરિવારના સભ્યોની હત્યા કરનારા 11 દોષિતોની પ્રિ-મેચ્યોર મુક્તિને પડકારતી અરજીઓની બેચ મંગળવારે સુપ્રીમ કોર્ટે 11 જુલાઈના રોજ પોસ્ટ કરી હતી.જસ્ટિસ કેએમ જોસેફ, બીવી નાગરથના અને અહસાનુદ્દીન અમાનુલ્લાહની બેન્ચે સુપ્રીમ કોર્ટના ઉનાળાના વિરામ બાદ આ મામલાની સુનાવણી મુલતવી રાખી હતી. સુપ્રીમ કોર્ટ 20 મેથી 2 જુલાઈ સુધી ઉનાળુ વેકેશન પર જશે.બેન્ચે દોષિતને નોટિસ જારી કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો, જે અત્યાર સુધી બિનસલાહભર્યો હતો.સર્વોચ્ચ અદાલતે ગુનેગાર સામે ગુજરાતી અને અંગ્રેજી સહિત સ્થાનિક અખબારોમાં નોટિસ પ્રસિદ્ધ કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો જેને નોટિસ આપી શકાઈ નથી.સુનાવણી દરમિયાન, બેંચને જાણ કરવામાં આવી હતી કે સ્થાનિક પોલીસ દ્વારા એક દોષિતના ઘરને તાળું મારેલું જોવા મળ્યું હતું અને તેનો ફોન પણ બંધ હતો.આ મામલાની સુનાવણીની આગામી તારીખ એટલે કે 11મી જુલાઈએ અખબારોમાં પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવતી નોટિસમાં પણ પ્રકાશિત કરવામાં આવશે, એમ સુપ્રીમ કોર્ટે નિર્દેશ આપ્યો છે.ખંડપીઠે આ આદેશ આપતા કહ્યું કે તે આ પ્રક્રિયા અપનાવી રહી છે જેથી આગામી સુનાવણીની તારીખનો સમય વેડફાય નહીં અને એવી દલીલ કરી શકાય નહીં કે સેવા અધૂરી રહી ગઈ છે.સર્વોચ્ચ અદાલતે નિર્દેશ આપ્યો હતો કે, “એક અંગ્રેજી અખબારમાં અને એક સ્થાનિક ભાષામાં પ્રચલિત નોટિસ પ્રકાશિત કરવામાં આવે.દોષિતોના કેટલાક વકીલોએ અરજીઓ પર નોટિસ ન આપવા અંગે વાંધો ઉઠાવ્યા બાદ 2 મેના રોજ પણ સુપ્રીમ કોર્ટે કેસની સુનાવણી ટાળી દીધી હતી.બિલ્કિસ બાનો અને અન્ય લોકોએ 11 દોષિતોની અકાળે મુક્તિને પડકારતી સુપ્રીમ કોર્ટનો સંપર્ક કર્યો હતો.દોષિતોની પ્રતિ-પરિપક્વ મુક્તિ સામે પિટિશન ફાઇલ કરવા ઉપરાંત, બાનોએ તેના અગાઉના આદેશની સમીક્ષા કરવા માટે રિવ્યુ પિટિશન પણ દાખલ કરી હતી, જેના દ્વારા તેણે ગુજરાત સરકારને એક દોષિતની માફીની અરજી પર વિચાર કરવા જણાવ્યું હતું.રિવ્યુ પિટિશન ફગાવી દેવામાં આવી હતી.11 દોષિતોને આપવામાં આવેલી માફીને રદ કરવાના નિર્દેશો માંગતી કેટલીક PIL દાખલ કરવામાં આવી હતી.આ અરજીઓ નેશનલ ફેડરેશન ઑફ ઈન્ડિયન વુમન દ્વારા દાખલ કરવામાં આવી હતી, જેના જનરલ સેક્રેટરી એની રાજા, કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી ઑફ ઈન્ડિયા (માર્કસવાદી)ના સભ્ય સુભાશિની અલી, પત્રકાર રેવતી લૌલ, સામાજિક કાર્યકર અને પ્રોફેસર રૂપ રેખા વર્મા અને TMC સાંસદ મહુઆ મોઈત્રા છે.ગુજરાત સરકારે તેના સોગંદનામામાં દોષિતોને આપવામાં આવેલી માફીનો બચાવ કર્યો હતો અને કહ્યું હતું કે તેઓએ જેલમાં 14 વર્ષની સજા પૂરી કરી છે અને તેમનું વર્તન સારું હોવાનું જાણવા મળ્યું છે.રાજ્ય સરકારે કહ્યું હતું કે તેણે 1992 ની નીતિ મુજબ તમામ 11 દોષિતોના કેસોને ધ્યાનમાં લીધા છે અને 10 ઓગસ્ટ, 2022 ના રોજ માફી આપવામાં આવી હતી, અને કેન્દ્ર સરકારે પણ દોષિતોને મુક્ત કરવાની મંજૂરી આપી હતી.તે નોંધવું યોગ્ય છે કે “આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવ” ની ઉજવણીના ભાગ રૂપે કેદીઓને માફી આપવાના પરિપત્ર સંચાલિત અનુદાન હેઠળ માફી આપવામાં આવી ન હતી, તેણે કહ્યું હતું.એફિડેવિટમાં જણાવાયું હતું કે, “રાજ્ય સરકારે તમામ મંતવ્યો ધ્યાનમાં લીધા અને 11 કેદીઓને મુક્ત કરવાનો નિર્ણય લીધો કારણ કે તેઓએ જેલમાં 14 વર્ષ અને તેથી વધુ વર્ષ પૂર્ણ કર્યા છે અને તેમની વર્તણૂક સારી હોવાનું જાણવા મળ્યું છે.”સરકારે નિર્ણયને પડકારતી પીઆઈએલ દાખલ કરનારા અરજદારોની લોકસ સ્ટેન્ડી પર પણ સવાલ ઉઠાવ્યા હતા કે તેઓ આ કેસના બહારના છે.અરજીઓમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે તેઓએ ગુજરાત સરકારના સક્ષમ સત્તાધિકારીના આદેશને પડકાર્યો છે કે જેના દ્વારા ગુજરાતમાં આચરવામાં આવેલા જઘન્ય ગુનાઓના સમૂહમાં આરોપી 11 વ્યક્તિઓને 15 ઓગસ્ટ, 2022 ના રોજ મુક્ત થવા દેવામાં આવ્યા હતા, જે માફી લંબાવવામાં આવી હતી. તેમને.આ જઘન્ય કેસમાં માફી સંપૂર્ણપણે જાહેર હિતની વિરુદ્ધ હશે અને સામૂહિક જાહેર અંતરાત્માને આઘાત પહોંચાડશે, તેમજ પીડિતા (જેના પરિવારે જાહેરમાં તેણીની સલામતી માટે ચિંતાજનક નિવેદનો આપ્યા છે) ના હિતોની વિરુદ્ધ પણ છે.ગુજરાત સરકારે 15 ઓગસ્ટના રોજ આજીવન કેદની સજા પામેલા 11 દોષિતોને મુક્ત કર્યા હતા. આ કેસના તમામ 11 આજીવન કેદના દોષિતોને 2008માં તેમની દોષિત ઠરાવ્યા સમયે ગુજરાતમાં પ્રચલિત માફીની નીતિ મુજબ મુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા.માર્ચ 2002 માં ગોધરા પછીના રમખાણો દરમિયાન, બાનો પર કથિત રીતે સામૂહિક બળાત્કાર કરવામાં આવ્યો હતો અને તેણીની ત્રણ વર્ષની પુત્રી સહિત તેના પરિવારના 14 સભ્યો સાથે તેને મરવા માટે છોડી દેવામાં આવ્યો હતો. વડોદરામાં તેના પરિવાર પર તોફાનીઓએ હુમલો કર્યો ત્યારે તે પાંચ મહિનાની ગર્ભવતી હતી.
